Katarakt

Kataraktın başlangıç safhalarında görme az etkilenir ancak ilerledikçe görme sorunları artarak tamamen görme kaybına kadar gidebilir. Başlangıçta hafif buzlu cam arkasından görme, ışıkların etrafında saçılma, renklerde solukluk, görmede biraz azalma olur. Bazı katarakt tiplerinde gece görme normalken parlak ışıkta görme zorluğu tek belirtidir. Sık görülen bir diğer belirti ise gözlük numaralarının sık değişmesi hatta yakın görmenin düzelmesidir. Ancak bütün katarakt tipleri tedavi edilmediklerinde görmenin tamamen kaybolmasıyla sonuçlanırlar.

Göz merceği su ve proteinden oluşur. Yaş ilerledikçe prote­inlerde bozulma olur, katarakt ortaya çıkar ve giderek ilerler. Bu durumun tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte yapılan bilimsel araştırmalar ilerleyen yaş dışında aşağıda yazılı olan risk faktörlerini belirlemişlerdir:

• Güneş ve diğer kaynaklardan ultraviyole ışığı
• Diyabet
• Hipertansiyon
• Obezite
• Sigara
• Kortizonlu ilaç kullanımı
• Bazı kolesterol düşürücü ilaçlar
• Göz yaralanmaları ve iltihapları
• Hormon tedavileri
• Fazla alkol kullanımı
• Yüksek miyop
• Ailede katarakt öyküsü

Katarakt oluşumu üzerine olan teorilerden bir kısmı, birçok kataraktm göz merceğinde oksidatif değişiklikler sonucu olduğu yönündedir. Kataraktın önlenmesi tartışmalı olmakla beraber yapılan çalışmalar bazı gıdaların ve gıda takviyelerinin katarakt riskinin azalmasında faydalı olabileceğini düşündürmektedir. I ve C vitaminlerinin katarakt gelişmesini geciktireceğine dair bulgular olduğundan, söz konusu bu vitaminler açısından zengin gıdalardan oluşan diyetler önerilmektedir. Katarakt riskini azaltacak bir diğer önlem ise, özellikle açık havada çok vakit geçirenlerde, güneşin ultraviyole ışınlarını engelleyen gözlükler kullanılmasıdır. Yaşam süresi uzadığında katarakt oluşumu engelleneme de sağlıklı yaşam ve düzenli ve dengeli beslenme katarakt oluşumunu geciktirebilir.

Kataraktın ameliyat dışında tedavisi olmadığından ameliyatın ne zaman yapılması gerektiği önem kazanır. Başlangıç kataraktta bir süre gözlükle veya gözlüksüz idare edilebilir. Katarakt görme­nizi azaltıp günlük yaşamınızı olumsuz etkilediğinde ameliyat kaçınılmaz olur. Ülkemizde hala halk arasında veya bazı doktorlar tarafından katarakt olgunlaşsın sonra ameliyat yapalım düşüncesi yaygın olmakla birlikte, bu yaklaşım günümüz için geçerli değil­dir. Ameliyatı, kısaca kataraktlı göz merceğinin alınarak yerine yapay bir mercek konulması olarak tarif edebiliriz.

Günümüzde katarakt ameliyatları küçük bir kesiden fako- emülsifikasyon olarak adlandırılan bir yöntemle yapılır. Fakoemülsifikasyon yönteminde ultrason yani yüksek frekanslı ses enerjisi kullanılır. Kataraktın ultrason enerjisiyle eritilip çıkarılmasından sonra yerine yapay mercek yerleştirilir. Katarakt ameliyatı için en yeni teknik Femtolazer kullanılmasıdır.  Femtolazer sayesinde ameliyatın elle yapılan birçok safhası bilgisayar kontrolünde yapıldığından ameliyat daha güvenli ve hassas sonuçlar verir.

Katarakt ameliyatında mercek seçimi de doktorların yönlen dirmesiyle hasta tarafından yapılır. Katarakt ameliyatı sırasında yerleştirilecek yapay mercek sayesinde hastada daha önceden mevcut olan miyop, hipermetrop ve astigmat gibi kusurlar da düzeltilir. Monofokal yani tek odaklı mercekler takıldığında hastalar uzak için gözlük kullanmazlar, multifokal yani yakın uzak mercek takılan hastalar ise yakın veya uzak için gözlük kullanmazlar. Multifokal merceklerin bu avantajı yanında gece ışıkların etrafında halkalar görme gibi olumsuz yanları vardır. Mercek numarasının doğru seçimi için en hassas cihazlar lazerle çalışanlardır. Ultrasonik cihazlar ikinci tercihtir.

Her türlü ameliyat için karar verirken çevremizden tavsiye almalı, o ameliyat konusunda uzmanlığını kanıtlamış bir dok­toru tercih etmeliyiz. Katarakt ameliyatındaki gelişmeler ve kısa sürede çok memnun edici sonuçlar alınması halk arasında basit bir ameliyat olduğu izlenimini yaratmış olmasına karşın katarakt ameliyatı kesinlikle basit bir ameliyat değildir. Katarakt ameliyatı beklentinin en yüksek olduğu ameliyat olup en ufak olumsuzluk hastanın görmesinde telafisi güç sorunlar yaratabilir.

Katarakt yeni doğan dâhil her yaşta ortaya çıkabilir. Bebekler­de kataraktın tedavisi geç yaşlarda görülen katarakttan farklılık gösterir. Bebeklerde katarakt ameliyatına karar verirken tek taraflı, çift taraflı olup olmadığına ve kataraktın seviyesine bakılır, bebeklerde yapılan katarakt ameliyatında göz içine genellikle mercek yerleştirilmez. Mercek yerleştirme işlemi duruma göre ilerideki bir dönemde planlanabilir.